Thương mại điện tử đã có một bước tiến lớn ở thời điểm hiện tại. Điều này được nhìn thấy rõ ràng khi TMĐT thay đổi hành vi mua của khách hàng trong khoảng thời gian dài từ khi dịch Covid-19 bắt đầu. Để tìm hiểu rõ hơn các vấn đề liên quan đến TMĐT, Vietnix mời bạn đọc tìm hiểu ngay sau đây!

Thương mại điện tử là gì?

Thương mại điện tử (E-commerce hay EC) là mô hình kinh doanh như việc mua bán, trao đổi sản phẩm hay dịch vụ qua internet. Mô hình này có thể được thực hiện bởi một cá nhân hay các tổ chức lớn. 

Mô hình E-commerce bao gồm tất cả các hoạt động liên quan đến giao dịch điện tử như: Đặt hàng, mua hàng, thanh toán hay vận chuyển,…

4 hình thức dịch vụ của doanh nghiệp thương mại điện tử (E – Commerce)

Đối với riêng các doanh nghiệp hoạt động trong E-commerce, người ta chia ra 4 hình thức dịch vụ chính hiện nay:

B2B hay Business to Business (Doanh nghiệp – Doanh nghiệp)

Hình thức dịch vụ này mô tả các giao dịch giữa các doanh nghiệp với nhau. Ví dụ như các giao dịch giữa các nhà sản xuất hay giữa nhà sản xuất với nhà bán buôn, nhà bán buôn với nhà bán lẻ,…

B2E hay Business to Employee (Doanh nghiệp – Nhân viên)

Hình thức B2E thể hiện việc doanh nghiệp sử dụng một mạng lưới nội bộ để cung cấp thông tin, sản phẩm hay dịch vụ cho nhân viên trong chính tổ chức.

B2C hay Business to Consumer (Doanh nghiệp – Người tiêu dùng)

Hình thức này mô tả các giao dịch trao đổi, mua bán giữa các doanh nghiệp với người tiêu dùng của họ. Ở mô hình này, khách hàng sẽ là người cuối cùng trực tiếp mua sản phẩm hoặc dịch vụ của nhà cung cấp. 

Đặc điểm sản phẩm hay giá cả đều được mô tả rõ ràng, chi tiết nên giao dịch trong mô hình B2C nhanh gọn do không tốn thời gian đàm phán như mô hình B2B.

B2G hay Business to Government (Doanh nghiệp – Chính phủ)

B2G là hình thức tiếp thị, quảng bá cho khu vực công nhân với mục đích đưa sản phẩm, dịch vụ tới cơ quan Chính phủ ở các cấp khác nhau. Chính quyền thông qua những kỹ thuật truyền thông sẽ giúp doanh nghiệp xây dựng, phát triển thương hiệu. 

Một số hình thức dịch vụ khác

Ngoài các hình thức dịch vụ cho doanh nghiệp, trong E-Commerce hiện nay còn có những hình thức dịch vụ khác như C2C, C2B, G2G, G2B hay G2C mà bạn đọc có thể tham khảo thêm những hình thức này. 

Các hình thức hoạt động chủ yếu của E – Commerce

Các hình thức hoạt động phổ biến của E-Commerce có thể kể tới như: 

Thanh toán trực tuyến

Thanh toán trực tuyến hay Electronic payment là quá trình thanh toán các chi phí thông qua electronic message (bức thư điện tử). 

Ví dụ dễ gặp nhất của hình thức này là nhân viên sẽ được thanh toán lương qua chuyển khoản, người mua hàng trả phí bằng thẻ tín dụng, thẻ ngân hàng thay vì tiền mặt,…

Với tốc độ phát triển nhanh của TMĐT, hình thức thanh toán trực tuyến đã và đang mở rộng sang các lĩnh vực khác như:

• Tiền lẻ điện tử hay còn được gọi là internet cash.
• Ví điện tử hay được biết đến với tên gọi electronic purse.
• Các giao dịch trực tuyến, điện tử hệ thống ngân hàng (digital banking).
• Trao đổi dữ liệu tài chính điện tử (FEDI).

Thư điện tử

Thư điện tử (electronic mail hay email) là hình thức gửi thông tin trực tuyến cho nhau tại của doanh nghiệp, cơ quan nhà nước hay cá nhân. 

Truyền dung liệu (content)

Dung liệu hay content là nội dung của sản phẩm số. Giá trị của dung liệu không nằm trong bản thân nội dung của nó cũng như không nằm trong vật mang tin. Hàng hóa trong thương mại điện tử có thể được giao qua internet. 

Trao đổi các dữ liệu điện tử qua công cụ công nghệ (EDI)

Trao đổi dữ liệu điện tử (electronic data interchange) mô tả quá trình trao đổi các dữ liệu có cấu trúc (structured form) từ một máy tính điện tử này sang một máy tính điện tử khác. Điều này được thực hiện giữa những bên giao dịch khi đã đạt được thỏa thuận mua bán dữ liệu với nhau. 

Mua bán, trao đổi các loại hàng hoá hữu hình

Hiện nay, nhiều loại hàng hóa bán lẻ qua mạng đã xuất hiện và ngày càng trở nên đa dạng hơn. Những sản phẩm như hoa, ô tô hay quần áo cũng được đưa lên các nền tảng mua bán trên internet. 

Từ đó mà hoạt động “mua hàng điện tử” hay còn được gọi là “mua hàng trên mạng” đã bắt đầu phát triển. Hình thức này cạnh tranh trực tiếp với hình thức bán lẻ hữu hình (retail of tangible goods). 

Các khối tuyển sinh ngành TMĐT là gì?

Bắt kịp sự phát triển của TMĐT, nhiều trường Đại học và Cao đẳng tại Việt Nam hiện nay đã và đang phát triển chuyên ngành TMĐT. Một số khối tuyển sinh chính mà người thi muốn vào học ngành TMĐT là:

• Khối A00 (bao gồm các môn Toán – Vật lý – Hoá học).
• Khối A01 (bao gồm các môn Toán – Vật lý – Tiếng Anh).
• Khối D07 (bao gồm các môn Toán – Ngữ văn – Tiếng Anh).
• Khối D01 (bao gồm các môn Toán – Hoá học – Tiếng Anh).

Ngoài các tổ hợp trên, hiện nay nhiều trường cũng bổ sung thêm các khối tuyển sinh khác như C14, C15, D90. 

Ngành thương mại điện tử đào tạo những gì?

Sau khi đã tìm hiểu các khối tuyển sinh ngành TMĐT, mời bạn tìm hiểu về ngành TMĐT và những kiến thức được học trong ngành này. 

Ngành thương mại điện tử là ngành gì?

Ngành TMĐT là ngành nằm trong khối ngành kinh tế ứng dụng công nghệ thông tin trên các nền tảng số để thực hiện hoặc hỗ trợ hoạt động kinh doanh. 

Kiến thức của ngành TMĐT

Nhìn chung, ngành TMĐT cung cấp cho người học các kiến thức trong quản trị doanh nghiệp. Lượng kiến thức này giúp người học nắm được cách thức tổ chức, điều hành và quản trị doanh nghiệp. Cụ thể hơn, những kiến thức đó là:

• Tổng quan ngành TMĐT.
• Quản trị các dự án đầu tư trong TMĐT.
• Quản trị sàn giao dịch TMĐT.
• Digital marketing.
• Quản trị mối quan hệ với các nhóm khách hàng,…

Ngoài những kiến thức truyền thống như trên, ngành TMĐT 4.0 còn đưa tới cho người học cách điều hành, tổ chức doanh nghiệp hoạt động trên internet như các kiến thức về:

• Xây dựng ứng dụng về TMĐT.
• Các hoạt động TMĐT cho doanh nghiệp (chạy quảng cáo trên các nền tảng TMĐT, tìm kiếm khách hàng tiềm năng, chăm sóc khách hàng, quản lý website hay thực hiện hoạt động marketing trên các nền tảng mạng xã hội,…).
• Marketing điện tử.
• Học về cách bán hàng trong nước và xuyên biên giới.
• Kiến thức về máy tính, công nghệ thông tin bổ trợ,…

Với những kiến thức này, người học có thể rèn luyện được những tố chất trong ngành như:

• Tư duy phát triển, cải tiến sản phẩm, dịch vụ trên nền tảng internet.
• Khả năng tư duy sáng tạo trong công việc, định hướng kinh doanh.
• Quản lý quan hệ khách hàng.
• Phát triển, nâng cao kiến thức về digital marketing thông qua các kênh social media (như Facebook, Instagram, Tiktok,…) hay website riêng. 
• Tư duy đổi mới trong nền kinh tế số. 

Các khối ngành bên trong ngành TMĐT

Học ngành TMĐT, bạn sẽ được tiếp cận với các khối ngành sau:

Ngành học 1: Marketing trực tuyến

Khối ngành marketing trực tuyến hiện đang là một trong những ngành hot nhất hiện nay. Điều này cũng phần nào cho thấy tiềm năng về cơ hội việc làm của ngành TMĐT trong tương lai.

Ngành marketing trực tuyến bao quát về quá trình đưa sản phẩm/ dịch vụ tới tay người tiêu dùng trên các thiết bị số nhằm nâng cao hình ảnh thương hiệu tới khách hàng và tăng doanh số bán. 

Ngành học 2: Quản trị TMĐT

Ngành quản trị TMĐT bao gồm những môn học chuyên sâu về TMĐT, chuỗi cung ứng trong ngành hay cách thức phát triển hệ thống thông tin TMĐT,…

Ngành học 3: Kinh doanh trực tuyến

Ngành kinh doanh trực tuyến mang tới cách thức bán hàng trên môi trường internet thông qua shop bán hàng trực tuyến trên các sàn thương mại điện tử hay website,… Từ đây, khối ngành này giúp người học có cái nhìn nhanh nhạy cũng như cải tiến quá trình mua bán thuận tiện và nhanh chóng hơn. 

Chọn học ngành thương mại điện tử ra làm gì?

Nhìn chung, TMĐT đang là một ngành có cầu nhân lực lớn trong thời điểm hiện tại và tương lai. Sau khi học xong, bạn có thể làm việc trong ngành với một số chức danh sau:

• Chuyên viên digital marketing.
• Quản lý hệ thống bán hàng.
• Chuyên viên xây dựng hệ thống giao dịch thương mại, kinh doanh online.
• Tư vấn viên đề xuất giải pháp cải tiến hệ thống (bảo mật thông tin; nâng cấp website hay các vấn đề khác liên quan đến TMĐT).
• Chuyên viên phân tích dữ liệu.
• Giảng viên về ngành TMĐT tại các trung tâm hay các trường đại học, cao đẳng hay học viện.
• Cán bộ nghiên cứu chuyên sâu về TMĐT tại các cơ quan nghiên cứu hay Bộ, ngành,…

Địa điểm làm việc của người học TMĐT cũng rất đa dạng:

• Trường học, trung tâm.
• Doanh nghiệp.
• Làm việc tự do (freelancer) hoặc khởi nghiệp tự thân (start-up).
• Trung tâm nghiên cứu.
• Cơ quan nhà nước,…

Những điều cần lưu ý khi chọn học ngành TMĐT

Ngoài khả năng, tố chất của bản thân, người học cần cân nhắc kỹ lưỡng và lưu ý một số vấn đề sau trước khi quyết định học TMĐT:

• Người học cần có sự yêu thích với ngành.
• Không ngừng hoàn thiện bản thân, chủ động học tập kiến thức bên ngoài. Do đặc thù ngành luôn vận động và thay đổi nên khả năng tự học và nắm bắt xu hướng là điều cần thiết. 
• Trau dồi ngoại ngữ nhằm bổ trợ cho việc tìm kiếm thông tin hay tăng cơ hội việc làm sau này. 

Các trường đào tạo ngành TMĐT tốt

Dưới đây là TOP 10 các trường đào tạo ngành TMĐT tốt nhất hiện nay, Vietnix mời bạn đọc tham khảo. Mỗi trường sẽ có những cách đào tạo cũng như chương trình đào tạo riêng. Tuy nhiên, nội dung đào tạo sẽ không xa rời những gì mà một người học TMĐT cần. 

Top các trường đào tạo ngành TMĐT uy tín là:

Thách thức thương mại điện tử ở Việt Nam

Mặc dù phát triển nhanh chóng và tạo ra những cơ hội mới tại Việt Nam nhưng thương mại điện tử vẫn gặp phải những thách thức nhất định. 

Mức độ cạnh tranh khốc liệt

Với sự phát triển chóng mặt của thương mại điện tử tại Việt Nam, đặc biệt sau hai năm dịch Covid bắt đầu thì ngày càng có nhiều doanh nghiệp tham gia vào ngành.

Điều này gây ra áp lực cạnh tranh lớn với những tổ chức trong ngành cũng như những doanh nghiệp non trẻ định hướng gia nhập mới. 

Sức cạnh tranh cao dẫn đến việc các doanh nghiệp cần xác định được hướng đi sáng tạo, an toàn làm sao để tăng trải nghiệm khách hàng với chiến lược giá (cao, thấp) hoặc tìm thị trường ngách dễ hoạt động hơn. 

Vấn đề an ninh mạng chưa được đảm bảo chắc chắn

Nhà bán hàng vừa và nhỏ cần đặt ra các chính sách chặt chẽ để tạo ra được khuôn khổ an ninh mạng an toàn, vững chắc. 

Vấn đề an ninh mạng là vô cùng cần thiết trong thời đại số hiện nay. Nó giúp doanh nghiệp có sẵn phương án ứng phó khi bị tấn công mạng, tránh những ảnh hưởng xấu tới công ty và doanh số bán hàng. 

Xác minh danh tính của người mua hàng

Với các hoạt động trên Internet, doanh nghiệp cần có những phương thức xác định danh tính để chắc chắn rằng người tiêu dùng có quan tâm đến sản phẩm và đã để lại thông tin thanh toán chính xác. 

Một số phương pháp xác minh hiện nay có thể kể đến là xác minh qua số điện thoại, email, xác minh qua vân tay hay mã OTP,…

Khó khăn khi tự xoay sở dịch vụ fulfillment

Dịch vụ fulfillment là cụm từ chỉ toàn bộ quá trình từ khi nhập hàng hóa về, vận chuyển về kho và cuối cùng là tới tay người tiêu dùng. Với những doanh nghiệp nhỏ hay cá nhân kinh doanh, dịch vụ fulfillment là khó khăn đầu tiên. 

Để giải quyết vấn đề này, doanh nghiệp có thể tham khảo việc thuê ngoài dịch vụ fulfillment để linh động trong việc vận chuyển hàng hóa. Với cá nhân không có nhiều nguồn vốn, bạn cần tự mình tìm hiểu trực tiếp khi bắt tay vào kinh doanh. 

Sự nâng cao của trải nghiệm khách hàng hiện đại

Khách hàng thời hiện đại đã có những yêu cầu khó tính, khắt khe hơn trong việc lựa chọn sản phẩm sử dụng. Điều này vừa là động lực thúc đẩy vừa là sức ép tới các nhà sản xuất.

Đặc biệt hơn với ngành TMĐT, khi khách hàng mua hàng không có cơ hội trải nghiệm thực tế thì tổ chức cần có những cải tiến, cách thức để thuyết phục người tiêu dùng chi tiền cho sản phẩm của mình. 

Khó khăn trong lưu lượng truy cập và tỷ lệ chuyển đổi

Ngoài khó khăn trong xây dựng một trang web về thương mại điện tử, người làm TMĐT còn phải tìm cách để website của mình có nhiều lượt truy cập và có khả năng chuyển đổi. 

Theo chủ thương hiệu Black n Bianco – Lisa Chu, tỷ lệ chuyển đổi trung bình trên toàn cầu hiện nay rơi vào khoảng dưới 32%. 

Do đó, để có thể chuyển đổi từ thông tin đăng tải trên website thành đơn hàng, ban cần xây dựng một trang web hiện đại, thân thiện người dùng và giao diện phù hợp. 

Khả năng hiển thị của sản phẩm, website với người dùng

Một trong những bước đầu tiên để tạo tỷ lệ chuyển đổi cho trang thương mại điện tử đó là giúp sản phẩm hoặc trang bán hàng của mình hiển thị đầu tiên với người dùng khi họ tìm kiếm bằng từ khóa trên internet.

Một trong những cách phổ biến hiện nay để thực hiện được điều này là các trang thương mại điện tử cần đầu tư vào SEO. 

Các công việc cụ thể trong hoạt động này là nghiên cứu từ khóa, thực hiện các phương pháp SEO và xây dựng nhiều liên kết đến trang web của mình để thuyết phục người tiêu dùng mua hàng.

Các chính sách hoàn trả sản phẩm, hàng hoá

Một trong những khó khăn lớn khác trong thương mại điện tử là các chính sách hoàn trả sản phẩm và chi phí. Đối với những sản phẩm lỗi, hỏng, người bán hàng trên các trang thương mại điện tử cần có trách nhiệm đảm bảo hoàn trả mình bạch cho người mua. 

Tuy nhiên, các chính sách này gây đến không ít khó khăn khi chính người bán cũng có thể gặp những tình huống xấu như bị lừa đổi trả sản phẩm hoặc vấn đề đổi trả một sản phẩm ảnh hưởng đến đánh giá chung tới toàn bộ các sản phẩm khác. 

Khó khăn trong chuỗi cung ứng và hoạt động logistic

Vấn đề chuỗi cung ứng và logistic luôn là một trong những vấn đề nan giải của một doanh nghiệp khi tham gia vào ngành thương mại điện tử. 

Tình trạng thiếu nhân công, hay vấn đề tồn kho dẫn đến chi phí lớn có thể xảy ra với bất kỳ doanh nghiệp nào. 

Để hoạt động tốt, tổ chức cần tìm ra những giải pháp về logistic và chuỗi cung ứng để đảm bảo sự hài lòng của người mua khi nhận hàng.

Tiềm ẩn rủi ro lộ thông tin cá nhân

Trong thời đại số, tiềm ẩn lộ thông tin cá nhân riêng tư luôn tồn tại. Hầu hết các nền tảng TMĐT hiện nay đều yêu cầu người dùng cung cấp các thông tin cá nhân như họ tên, địa chỉ, số điện thoại hay số tài khoản ngân hàng. 

Vấn đề này dẫn tới sự lo ngại của người dùng khi thực hiện bất cứ giao dịch nào trên internet. 

Chính vì vậy, tổ chức hoạt động trong ngành TMĐT cần đảm bảo về bảo vệ thông tin cá nhân người dùng. Ngoài ra, doanh nghiệp cũng cần thiết nâng cao hình ảnh, sự tin tưởng của người dùng vào thương hiệu.

Khó tìm ra thị trường phù hợp để kinh doanh

Tìm ra thị trường ngách tiềm năng không chỉ là khó khăn đối với những người kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử mà còn cả các mô hình trực tiếp. 

Nếu bạn chưa xác định được thị trường mục tiêu của mình, hãy ngồi lại và đưa ra các đánh giá khách quan và chạy quảng cáo sản phẩm cho đối tượng đó để đưa ra những kết quả rõ ràng nhất.

Sau khi đã thực hiện và tìm được ra khách hàng mục tiêu của mình, doanh nghiệp hoặc người bán cần tìm ra các cách mới để tăng số lượng người mua và thuyết phục họ về lòng trung thành với thương hiệu. 

Thu hút người mua mục tiêu

Với chân dung khách hàng đã vẽ ra, việc thu hút mục tiêu cần được dựa trên những chiến dịch quảng cáo và các kích thích mua hàng của người tiêu dùng. 

Doanh nghiệp nên nắm chắc các nguyên lý marketing trên nền tảng số để sản phẩm hiển thị tới đúng đối tượng và kéo người mua gần hơn tới thương hiệu trong các chiến dịch cụ thể. 

Tăng lòng trung thành của khách đã mua sản phẩm

Sự phát triển nhanh của thương mại điện tử khiến cho người tiêu dùng không còn quá tha thiết và trung thành với thương hiệu. Khi có sản phẩm, dịch vụ tốt cùng với giá thành ưu đãi hơn, họ sẵn sàng chuyển đổi lựa chọn thương hiệu.

Do đó, doanh nghiệp cần giữ được sự trung thành của người đã mua hàng bằng các dịch vụ chăm sóc sau mua như có những ưu đãi giảm giá cho các lần mua kế tiếp. 

Doanh số bán hàng thấp

Mục tiêu cuối cùng của kinh doanh trên các sàn TMĐT là doanh thu mang về. Do vậy, khi chưa đạt được những mục tiêu về doanh thu, bạn cần xem xét lại các vấn đề như:

• Các trải nghiệm khi thanh toán có dễ dàng và thuận lợi không?
• Bố cục trang web có gây khó khăn cho người sử dụng không? Có dễ điều hướng không?
• Thời điểm nào nên áp dụng các chương trình khuyến mãi với voucher hay miễn phí vận chuyển?

Câu hỏi thường gặp về Thương mại điện tử

Lời kết

Với những thông tin bên trên, Vietnix hy vọng bạn đã có được cái nhìn tổng quan về khái niệm thương mại điện tử và những vấn đề xoay quanh ngành này. Để đọc thêm các vấn đề khác, bạn đọc có thể ghé thăm website của Vietnix ngay tại đây!