Hiện nay, hacker có rất nhiều cách thức vô cùng tinh vi nên dù hệ thống máy chủ kiên cố đến đâu cũng có thể bị xâm nhập. Trong đó, rootkit là một phần mềm độc hại gây nguy hiểm cho máy tính của bạn. Vậy rootkit gì? Làm sao để phát hiện và ngăn chặn rootkit? Theo dõi ngay bài viết này nhé!

Rootkit là gì?

Rootkit là một phần mềm hay bộ công cụ phần mềm có khả năng che giấu sự tồn tại của một phần mềm mà thường là các virus sẽ thâm nhập vào hệ thống máy tính.

Rootkit là một phần mềm độc hại cho phép hacker quyền truy cập đặc quyền vào máy tính và các khu vực hạn chế của phần mềm. Một rootkit có thể chứa một số công cụ độc hại như keylogger để đánh cắp thông tin ngân hàng, đánh cắp mật khẩu. Phần mềm này vẫn được giấu trong máy tính và cho phép hacker truy cập từ xa vào máy tính.

Thuật ngữ rootkit là gì có nguồn gốc từ sự kết hợp của hai từ – “root” và “kit”. “Root” dùng để chỉ tài khoản quản trị viên trong các hệ điều hành Unix và Linux. Đây là một tài khoản toàn năng với đầy đủ các đặc quyền và quyền truy cập không hạn chế. Nó tương đương với tài khoản administrator trong các hệ thống Windows. Rootkit cho phép threat actor thực hiện tất cả các hành động này một cách lén lút mà không cần sự đồng ý hoặc hiểu biết của người dùng.

>> Xem thêm: Backdoor là gì? Những cách để ngăn chặn backdoor hiệu quả

Cách thức cài đặt Rootkit của hacker

Hacker cố gắng có được quyền truy cập root / quản trị viên bằng cách khai thác các lỗ hổng đã biết hoặc bằng cách đánh cắp thông tin đặc quyền của quản trị viên.

Cài đặt rootkit cho phép hacker truy cập máy tính từ xa để cài đặt phần mềm độc hại khác, đánh cắp dữ liệu, quan sát các hoạt động và thậm chí kiểm soát máy tính. Rootkit là phần mềm độc hại tinh vi và hầu hết các phần mềm chống virus và phần mềm chống malware không phát hiện ra rootkit. Rootkit cũng có thể che giấu sự xâm nhập của chúng.

Vì rootkit có toàn quyền kiểm soát hệ thống. Nó có thể sửa đổi phần mềm và các giải pháp bảo mật mạng. Rất khó để phát hiện và loại bỏ rootkit.

Sử dụng Rootkit để làm gì?

Hacker sử dụng rootkit cho nhiều mục đích:

• Khả năng ẩn khỏi mạng: Rootkit hiện đại thêm khả năng tàng hình vào tải trọng phần mềm độc hại (chẳng hạn như keylogger và virus). Để làm cho chúng không bị phát hiện.
• Truy cập backdoor: Rootkit cho phép truy cập trái phép thông qua phần mềm độc hại backdoor. Rootkit thay đổi cơ chế đăng nhập để chấp nhận quyền truy cập đăng nhập bí mật cho hacker. Các cơ chế xác thực và ủy quyền tiêu chuẩn được bỏ qua để cung cấp đặc quyền quản trị viên cho hacker.
• Tấn công DDoS: Rootkit cho phép máy tính bị xâm nhập được sử dụng làm bot cho các cuộc tấn công từ chối dịch vụ phân tán. Cuộc tấn công bây giờ sẽ được truy tìm đến máy tính bị xâm nhập chứ không phải hệ thống của hacker. Các bot này cũng được gọi là zombie máy tính. Và được sử dụng như một phần của mạng bot để khởi chạy các cuộc tấn công DDoS và các hoạt động độc hại khác.

Các loại Rootkit

Một số loại rootkit khác nhau với những chức năng và vận hành khác nhau như:

• Kernel mode rootkit: Dùng để thay đổi chức năng của hệ điều hành, loại này sẽ thường được thêm code riêng và có thể cả cấu trúc dữ liệu trong phần kernel. Các rootkit được đóng gói dưới dạng driver hoặc module để tránh các phần mềm diệt virus phát hiện.
• User mode rootkit: Hay còn gọi là rootkit ứng dụng. User mode rootkit thường được khởi tạo như các chương trình thông thường khác trong quá trình khởi động hệ thống. Nó phụ thuộc hoàn toàn vào hệ điều hành.
• Bootkit: Hay gọi là Bootloader rootkit, lâu nhiễm vào Master Boot Record ổ cứng hoặc thiết bị lữu trữ. Bootkit có thể phá hoại quá trình khởi động và duy trì quyền kiểm soát hệ thống sau khi khởi động.
• Firmware rootkit: Nó tận dụng vào phần mềm được những trong firmware và tự động cài đặt trong image firmware được sử dụng bởi card mạng, BIOS, router hoặc các thiết bị ngoại vi khác.

>> Xem thêm: Tổng hợp kiến thức về bảo mật Linux

Cách phát hiện Rootkit

Việc phát hiện sự hiện diện của rootkit trên máy tính có thể khó khăn vì loại phần mềm độc hại này được thiết kế để ẩn mình. Rootkit cũng có thể vô hiệu hóa phần mềm bảo mật, điều này làm cho việc phát hiện trở nên khó khăn hơn. Do đó, phần mềm độc hại rootkit có thể tồn tại trên máy tính của bạn trong một thời gian dài, gây ra thiệt hại đáng kể.

Các dấu hiệu có thể có của phần mềm độc hại rootkit bao gồm:

Màn hình xanh

Xuất hiện nhiều thông báo lỗi Windows hoặc màn hình xanh với chữ trắng (còn được gọi là “màn hình xanh chết chóc”), máy tính của bạn liên tục cần khởi động lại.

Trình duyệt web có hành vi bất thường

Điều này có thể bao gồm các dấu trang không được công nhận hoặc chuyển hướng liên kết.

Hiệu suất thiết bị chậm

Thiết bị của bạn có thể mất một lúc để khởi động và hoạt động chậm hoặc thường xuyên bị treo. Nó cũng có thể không phản hồi với đầu vào từ chuột hoặc bàn phím.

Cài đặt Windows thay đổi mà chưa được phép

Các ví dụ có thể bao gồm thay đổi trình bảo vệ màn hình của bạn, thanh taskbar tự ẩn hoặc hiển thị ngày và giờ không chính xác – khi bạn chưa thay đổi bất kỳ điều gì.

Các trang web hoạt động không bình thường

Các trang web hoặc hoạt động mạng xuất hiện không liên tục hoặc không hoạt động bình thường do lưu lượng mạng quá nhiều.

Quét rootkit là cách tốt nhất để phát hiện rootkit mà giải pháp chống vi-rút của bạn có thể khởi tạo. Nếu bạn nghi ngờ có vi-rút rootkit, một cách để phát hiện là tắt nguồn máy tính và thực hiện quét từ một hệ thống sạch đã biết.

Một cách phát hiện rootkit khác đó là phân tích hành vi. Nghĩa là thay vì tìm rootkit, bạn tìm kiếm các hành vi giống rootkit. Trong khi quét mục tiêu hoạt động tốt nếu bạn biết hệ thống đang hoạt động kỳ lạ, phân tích hành vi có thể cảnh báo bạn về rootkit trước khi bạn nhận ra mình đang bị tấn công.

>> Xem thêm: Các phương pháp bảo mật website hiệu quả

Cách ngăn chặn Rootkit

Vì rootkit là một phần mềm nguy hiểm và khó bị phát hiện nên điều quan trọng là phải cảnh giác khi duyệt internet hoặc tải xuống các chương trình. Dưới đây là một số biện pháp bảo vệ mà bạn có thể thực hiện để tránh vi-rút máy tính cũng giúp giảm thiểu nguy cơ bị rootkit:

Sử dụng giải pháp an ninh mạng toàn diện

Chủ động trong việc bảo mật thiết bị của bạn và cài đặt giải pháp chống vi-rút toàn diện và tiên tiến cho máy tính.

Luôn cập nhật

Cập nhật phần mềm liên tục là điều cần thiết để giữ an toàn và ngăn chặn tin tặc lây nhiễm phần mềm độc hại cho bạn. Luôn cập nhật tất cả các chương trình và hệ điều hành của bạn để tránh các cuộc tấn công rootkit lợi dụng các lỗ hổng.

Cảnh giác với những trò gian lận lừa đảo

Lừa đảo là một loại tấn công kỹ thuật xã hội trong đó những kẻ lừa đảo sử dụng email để lừa người dùng cung cấp cho họ thông tin tài chính của người dùng hoặc tải xuống phần mềm độc hại, chẳng hạn như rootkit. Để ngăn rootkit xâm nhập vào máy tính của bạn, hãy tránh mở các email đáng ngờ, đặc biệt nếu người gửi không quen thuộc với bạn. Nếu bạn không chắc liệu một liên kết có đáng tin cậy hay không thì đừng nhấp vào nó.

Chỉ tải xuống tệp từ các nguồn đáng tin cậy

Hãy cẩn thận khi mở tệp đính kèm và tránh mở tệp đính kèm từ những người bạn không biết để ngăn rootkit được cài đặt trên máy tính của bạn. Chỉ tải phần mềm từ các trang có uy tín. Đừng bỏ qua các cảnh báo của trình duyệt web khi nó cho bạn biết một trang web mà bạn đang cố truy cập là không an toàn. 

Cảnh giác với hành vi hoặc hiệu suất máy tính của bạn

Các vấn đề về hành vi có thể chỉ ra rằng rootkit đang hoạt động. Luôn cảnh giác với bất kỳ thay đổi bất ngờ nào và cố gắng tìm hiểu lý do tại sao những thay đổi này đang xảy ra.

Cách sử dụng giúp đem lại hiệu quả tốt từ Rootkit là gì?

Chức năng của rootkit cũng được sử dụng cho nhiều mục đích tốt, chẳng hạn như:

• Trong một honeypot để phát hiện các cuộc tấn công.
• Để tăng cường phần mềm mô phỏng.
• Để tăng cường phần mềm bảo mật, nó cho phép phần mềm tự bảo vệ mình khỏi các hành động độc hại.
• Bảo vệ chống trộm thiết bị – Phần mềm rootkit dựa trên BIOS cho phép giám sát, vô hiệu hóa và xóa sạch dữ liệu trên thiết bị di động khi chúng bị mất hoặc bị đánh cắp.

Top 5 phần mềm tiêu diệt Rootkit cho Windows

1 Malwarebytes AntiRootkit

Phần mềm bảo mật này có khả năng phát hiện được những phần mềm Rootkit nguy hiểm nhất hiện nay. Nó có cách thức làm việc khá “sạch sẽ”, sau khi phát hiện và loại bỏ Rootkit ra khỏi Windows, nó còn tiến hành kiểm tra, sửa lỗi và khôi phục hoạt động của Internet Access, Windows Update và Windows Firewall. Đảm bảo sau khi xong việc Windows sẽ hoạt động ổn định trở lại.

2 Kaspersky TDSSkiller

TDSSkiller là ứng dụng được phát hành bởi Kaspersky, nhằm hỗ trợ cho người dùng sử dụng phần mềm bảo mật Kaspersky Antivirus của hãng. Khi được kích hoạt sử dụng, Kaspersky TDSSkiller sẽ dò tìm và tiêu diệt rootkit cùng với bootkit trên Windows chỉ trong vài giây. Phần mềm này có giao diện bắt mắt và dễ sử dụng.

3 McAfee Rootkit Remover

Phần mềm McAfee Rootkit Remover có thể phát hiện và tiêu diệt nhanh Rootkit ZeroAccess và TDSS.

Người dùng có thể sử dụng ngay phần mềm McAfee Rootkit Remover sau khi tải về mà không cần cài đặt. Đồng thời, người dùng sẽ được McAfee Rootkit Remover hướng dẫn 3 bước làm việc trong môi trường dòng lệnh và sử dụng Command Prompt để tiến hành phát hiện và loại bỏ Rootkit.

4 BitDefender Rootkit Remover

Bitdefender Rootkit Remover là phần mềm đến từ Bitdefender Labs cho phép người dùng dễ dàng loại bỏ rootkit chỉ với một cú nhấp chuột. Ngoài ra còn có thể loại bỏ các mối đe dọa rootkit như Mebroot, TDL (TDL/SST/Pihar), Mayachok, Mybios, Alipop, CPD, Plite, XPaj, Whistler,Fengd, FIPS, Guntior, MBR Locker, Mebratix, Niwa, Ponreb, Ramnit, Yurn, Stoned, Yoddos, Zegost và Necurs.

Bitdefender Rootkit Remover sẽ không yêu cầu người dùng cài đặt phức tạp, nó là công cụ di động có thể chạy trực tiếp thông qua tập tin thực thi tải về. Giao diện người dùng khá đơn giản, thân thiện, mang đến cho người dùng cảm giác hài lòng.

5 Sophos Rootkit Removal

Sophos Rootkit Removal được đánh giá là một phần mềm chuyên phát hiện và tiêu diệt Rootkit chuyên nghiệp. Do được trang bị hàng loạt các công cụ kèm theo để làm việc nên nó có thể nhận biết và tiêu diệt hầu hết các loại Rootkit, phần mềm độc hại và mã độc hiện nay.

Một điểm đặc biệt nữa là Sophos Rootkit Removal có thể kết hợp với các chương trình antivirus khác trên máy để tạo thành một rào chắn an toàn cho Windows.

>> Xem thêm: Crontab Là Gì? Cách sử dụng crontab Linux

Lời kết

Hy vọng bài viết trên đã giúp các bạn hình dung được rootkit là gì, các đặc điểm của nó và những tác hại của rootkit đến hệ thống của bạn, chúc bạn có được thêm nhiều kiến thức mới!